Kanada’nın kamu yayıncısı CBC’nin projeksiyonuna göre, Başbakan Mark Carney’nin liderliğindeki Liberal Parti pazartesi günü federal seçimleri kazandı. Bu olağanüstü geri dönüş, kısmen ABD Başkanı Donald Trump’ın Kanada’ya yönelik gümrük tarifeleri ve saldırılarından beslenerek gerçekleşti.
Sadece birkaç ay önce Carney’nin partisi tarihe geçecek bir hezimete doğru ilerliyordu. Oy sayımı devam ederken, Liberallerin çoğunluk mu yoksa azınlık hükümeti mi kuracağı henüz netleşmemişti. Yeni gelecek hükümet, 2015’ten bu yana üst üste dördüncü Liberal hükümet olacak.
Mark Carney, eşi Diana Fox Carney ile birlikte Ottawa’da oy kullanmaya giderken. AFP
TRUMP’IN KANADA’YI İLHAK TEHDİDİ
Washington Post’un analizine göre Trump’ın yürüttüğü ticaret savaşı ve Kanada’yı ilhak etme tehditlerinin ortasında, seçmenler Carney’ye yöneldi. Siyasi tecrübesi olmayan, küresel mali kriz döneminde Kanada Merkez Bankası’nı ve Brexit döneminde İngiltere Merkez Bankası’nı yönetmiş bir isim. Carney, istikrarsız bir dönemde sağlam bir liderlik vaadiyle seçmene seslendi.
Birçok Kanadalıya göre hayatlarının en kritik seçimi olan bu oylama, Trump’ın tehditleriyle şekillendi. Kampanyanın ilk haftasında Trump, yabancı otomobillere vergi getireceğini açıklamış, Kanada buna misilleme yapmıştı. Pazartesi sabahı Trump, sosyal medyada Kanadalılara “iyi şanslar” dileyerek ülkeyi ABD’nin 51. eyaleti yapma tehdidini yineledi.
TRUDEAU’NUN GİDİŞİNDEN SONRA
Sonuçlar, Justin Trudeau’nun ocak ayında başbakanlıktan istifa etmesiyle gözden düşen Liberal Parti için dikkat çekici bir geri dönüş anlamına geliyor. Liberaller bir yıldan uzun süredir Muhafazakararın gerisindeydi. Sert dilli bir popülist olan Pierre Poilievre, Kanada tarihinin en büyük çoğunluk hükümetlerinden birine doğru ilerliyordu.
Ancak Trudeau’nun ayrılması, Carney’nin yerine geçmesi ve Trump’ın geri dönüşü tabloyu değiştirdi. Carney, mart ayında ani bir seçim çağrısı yaptığında Muhafazakârların 20 puanlık farkı kapanmıştı. Trudeau sayesinde “Kanada bozuldu” diyen Poilievre, rakibi ortadan kalkınca bocaladı ve Trump’ın etkisiyle alevlenen Kanada milliyetçiliği yükseldi.
ABD-KANADA VE SARSICI DEĞİŞİM
Analistlere göre kamuoyundaki bu değişim sarsıcı oldu.
Mount Royal Üniversitesi’nden siyaset bilimci Lori Williams, “Buna eşi benzeri görülmemiş demek bile yetersiz kalır. Bu değişimin büyüklüğünü küçümsüyor” dedi.
Sonuçlar, Poilievre’nin liderliği ve Muhafazakârların geleceği hakkında soru işaretleri doğurabilir. Parti, dört seçim üst üste kaybetti. Liderler, parti içi fraksiyonları birleştirmekte ve tabanı genişletmekte zorlanıyor. Seçim öncesinde, Muhafazakârların önde gelen isimleri Poilievre’nin kampanyasını açıkça eleştirmeye başlamıştı.
İhracatının neredeyse yüzde 80’ini ABD’ye yapan Kanada, Trump’ın vergilerine defalarca hedef oldu. Kanada Merkez Bankası bu ay, uzun sürecek bir küresel ticaret savaşının ülke ekonomisini resesyona sürükleyebileceği uyarısında bulundu. Şu anda bile vergiler ve ticari belirsizlik, iş dünyasının ve tüketicilerin güvenini sarsıyor.
Ülke ekonomisi uzun süredir durgun. Gıda fiyatları aile bütçelerini zorluyor. Genç Kanadalılar için ev sahibi olmak gitgide daha ulaşılmaz hale geliyor. Özellikle doğal kaynak geliştirme konusunda yaşanan bölgesel ayrılıklar da, Trump’ın tehditlerine karşı Kanada’nın direncini artırma çabalarını zorlaştırabilir.
Analistlere göre kampanya boyunca iki temel ve birbiriyle bağlantılı soru hakimdi: Trump’a kim en iyi şekilde karşı durabilir ve ABD-Kanada ilişkilerinde yaşanacak kopuşun sonuçlarını kim daha iyi yönetebilir? Kim gerçekten değişim getirebilir? Seçmenler politikalardan çok liderlik tarzlarına odaklandı.
‘DAHA ÖNCE ÇOK KRİZ YÖNETTİM’
60 yaşındaki Carney, Goldman Sachs’tan gelen eski bir bankacı. Yaklaşık iki aydır başbakanlık koltuğunda oturuyor. İlk siyasi deneyiminde bazı tökezlemeler yaşasa da seçmenler bunları tolere etti. Trump’ın tehditlerini daha büyük bir sorun olarak gördüler ve Carney’nin sade ama ehil duruşunu Trump kaosuna bir panzehir olarak değerlendirdiler.
Carney bir mitingde “Ben daha önce kriz yönettim. Bu, deneyimin önemli olduğu, denemelerin değil, doğruların zamanı” dedi.
Carney, ABD ile yeni bir ticaret ve güvenlik ilişkisi kurmak istediğini söyledi. Hedefli misilleme tarifelerini destekliyor ve Kanada’nın 2030 yılına kadar NATO savunma harcama taahhütlerini yerine getireceğini açıkladı. Ekonominin bazı sektörleri ABD ile entegre kalacak olsa da, “güvenilir” ortaklarla ticaretin çeşitlendirileceği sözünü verdi.